Recensie cjp magazine 25 februari 2010

Soms gaan bomen staande dood

Johanna Pas,
met tekeningen van André Sollie —

Catharina Dhaen

25 Februari 2010

Beter één boek in de hand dan tien in de kast. We kregen een broekzakgroot poëziebundeltje in de handen gestopt en zijn dolenthousiast. Soms kunnen weinig woorden veel zeggen.

Johanna Pas en André Sollie zetten een sterk en teder verhaal neer. Een klein boekje van nog geen zestig pagina’s, maar eentje om dicht bij je te houden en te lezen in je warme bed terwijl het buiten vriest dat het kraakt. De werkelijkheid ligt vaak anders, maar hopelijk wint Uitgeverij ’t Verschil met de dichtbundel Soms gaan bomen staande dood wat aan bekendheid. Ze verdienen het. Door hun keuze om zich te specialiseren in boeken met als basisthema homoseksualiteit zijn zij een mijlpaal in deze tijd waar de integratie van holebi’s een noodzakelijk, maar helaas soms nog heikel punt is.

Kort en bondig, graag!

Woordkunstenares van dienst? De relatief onbekende Johanna Pas, van wie de ontdekking ons aangenaam verrast heeft. Ze publiceerden al eerder Alleen met jou. Een novelle. Vertalingen van enkele boeken als Dubbel Doelwit (Xenia Alexia en Kim Baldwin) en Landing (Emma Donoghue) staan eveneens op haar naam. Voor de rest wijdt Johanna zich vooral aan de
poëzie, liefst zo kort, bondig en uitgepuurd mogelijk. En zo hebben wij het graag. Voor deze bundel is haar partner in poetry André Sollie, de gelauwerde kinder- en jeugdboekenillustrator. Zijn schetsmatige en gevatte tekeningen bewijzen dat hij  Johanna’s poëzie perfect aanvoelt.

Kernwoorden: een simpele, maar tragische, liefdesgeschiedenis. Twee verliefde vrouwen en hun opbloeiende liefde. De relatie is kort en heftig en valt daarna uit elkaar, veel te traag en pijnlijk voor zolang het eigenlijk maar geduurd heeft. Johanna Pas beschrijft dit alles met een handvol woorden, maar de beelden die ze oproept blijven je lang bij. De tekeningen van André Sollie maken het verhaalbeeld compleet. Johanna’s gedichten zijn niet langer dan een regel of zeven. Geen enkel woord is overbodig. Er staat in de hele bundel geen enkele beschrijving van de personages of van wat ze exact doen – enkel wat ze voelen. Toch komt het verhaal tot in het kleinste detail in je hoofd tot leven.

Multifunctioneel

Soms gaan bomen staande dood lees je op verschillende manieren. Als een beknopte roman of als een echte dichtbundel. Een multifunctioneel stukje literatuur, noemen we dat dan. Bij de traditionele dichtbundel heb je niet altijd de neiging te beginnen lezen bij het eerste gedicht en te eindigen bij het laatste, zoals je bij een roman doet. Je bladert liever door de gedichten en kiest er hier en daar eentje uit. Dit poëzieboekje van de eerste tot de laatste pagina lezen is het meest vanzelfsprekend, maar absoluut niet noodzakelijk. Gedicht na gedicht mis je niets van het verhaal en de mooie tekeningen. Het boekje op een willekeurige pagina openslaan is zeker ook mogelijk. Op elke bladzijde staat een gedicht dat perfect apart gelezen mag en kan worden. Een boekje om te koesteren.

En ik – / ik wou niet / dat je anders was / Ik wou dat je / als ik maar ongebroken / was / maar dat je ongebroken was / dat kon ik niet verdragen